Thiên nga đen là gì? Liệu có phải nó sắp xảy ra với thị trường chứng khoán Việt Nam? Và nó sẽ diễn ra theo kịch bản nào?
Thiên nga đen là một biến cố tưởng chừng như không thể xảy ra với ba đặc điểm chính: không thể dự đoán, có tác động nặng nề và sau khi nó xảy ra, người ta dựng lên một lời giải thích để khiến nó ít ngẫu nhiên hơn, dễ dự đoán hơn bản chất thật của nó. Thành công bất ngờ của Google có thể xem là một “thiên nga đen”; sự kiện 11 tháng 9 cũng vậy. Với Nassim Nicholas Taleb, “thiên nga đen” ẩn chứa hầu như mọi điều về thế giới này, từ sự trỗi dậy của tôn giáo đến những biến cố trong cuộc sống của chính chúng ta.
Sự kiện thiên nga đen có thể gây ra thiệt hại thảm khốc cho nền kinh tế bởi vì chúng không thể dự đoán được, và việc quá phụ thuộc vào các công cụ dự báo thông thường đã bỏ sót sự kiện cực kỳ hiếm gặp với hậu quả nghiêm trọng.
Nhưng vì sao chúng ta không nhận thấy những hiện tượng “thiên nga đen” mãi đến sau khi chúng xảy ra? Theo Taleb, một phần là vì con người chúng ta tự trói buộc mình vào những chi tiết trong khi lẽ ra nên tập trung vào cái tổng quát. Chúng ta tập trung vào những gì đã biết trong khi hết lần này đến lần khác bỏ qua những thứ mình chưa biết. Do đó, chúng ta không thể đánh giá được các cơ hội, không thể kháng lại xu hướng đơn giản hóa, tường thuật và phân loại, và không đủ phóng khoáng để tưởng thưởng cho những ai có thể hình dung được “những cái không thể”.
Theo: The Black Swan – Nassim Nicholas Taleb