Năm ngoái, Paul Andrews qua đời. Paul là người sáng lập và là giám đốc điều hành của TTI, một công ty con của Berkshire có trụ sở tại Fort Worth. Trong suốt cuộc đời mình – cả công việc kinh doanh lẫn mục tiêu cá nhân – Paul đều lặng lẽ thể hiện những phẩm chất mà Charlie và tôi ngưỡng mộ. Câu chuyện của anh ấy nên được kể lại.
Một người đàn ông tuyệt vời và một doanh nghiệp tuyệt vời
Năm 1971, Paul đang làm đại lý mua hàng cho General Dynamics thì mọi thứ sụp đổ. Sau khi mất hợp đồng quốc phòng khổng lồ, công ty đã sa thải hàng nghìn nhân viên, trong đó có Paul. Sắp chào đón đứa con đầu lòng, Paul quyết định đánh cược vào bản thân, sử dụng 500 USD tiền tiết kiệm để thành lập Tex-Tronics (sau đổi tên thành TTI). Công ty được thành lập để phân phối các linh kiện điện tử nhỏ và tổng doanh thu năm đầu tiên là 112,000 USD. Ngày nay, TTI đưa ra thị trường hơn một triệu mặt hàng khác nhau với doanh số hàng năm là 7,7 tỷ USD.
Quay trở lại năm 2006: Paul, lúc đó 63 tuổi, thấy mình đang hạnh phúc với gia đình, công việc và các cộng sự. Nhưng ông lại có một nỗi lo lắng dai dẳng, nặng nề. Gần đây, ông chứng kiến cái chết khá sớm của một người bạn và hệ quả thảm khốc xảy ra sau đó đối với gia đình và công việc kinh doanh của ông ta. Paul đã tự hỏi mình, điều gì sẽ xảy ra với những người phụ thuộc vào mình nếu ông ấy đột ngột ra đi? Trong suốt một năm, Paul vật lộn với các lựa chọn của mình. Bán công ty cho đối thủ cạnh tranh? Từ quan điểm kinh tế nghiêm ngặt thì phương án đó là hợp lý nhất. Cuối cùng các đối thủ cạnh tranh vẫn có thể nắm bắt được cách tiết kiệm chi phí, khả năng sinh lợi, điều sẽ đạt được khi bên mua cắt giảm các bộ phận trùng lặp tại TTI.
Nhưng hầu hết bên mua sẽ giữ lại CFO, cố vấn pháp lý, và bộ phận nhân sự của họ. Do đó, các bộ phận tương tự của TTI sẽ phải cuốn gói ra đi. Nếu một trung tâm phân phối mới là cần thiết, thì quê nhà của bên mua sẽ là lựa chọn được ưa thích hơn Fort Worth.
Bất kể lợi ích về tài chính là gì đi chăng nữa, Paul nhanh chóng kết luận rằng việc bán công ty cho đối thủ cạnh tranh không dành cho ông ấy. Tiếp theo, ông ấy cân nhắc việc tìm kiếm một người mua trong ngành tài chính, một công ty nổi tiếng với việc mua lại bằng đòn bẩy. Tuy nhiên, Paul biết rằng người mua như vậy sẽ tập trung vào “chiến lược rút lui”. Và ai biết được điều gì sẽ xảy ra với công ty của mình sau đó? Nghiền ngẫm, Paul thấy không có hứng thú để giao tác phẩm tâm huyết 35 năm tuổi của mình cho một kẻ mua đi bán lại.
Khi Paul gặp tôi, ông ấy giải thích lý do loại bỏ hai lựa chọn người mua tiềm năng này . Sau đó, ông ấy tóm tắt tình thế tiến thoái lưỡng nan của mình mà nói rằng (theo cách diễn đạt tế nhị hơn) “Sau một năm cân nhắc các lựa chọn thay thế, tôi muốn bán cho Berkshire vì anh là gã còn sót lại duy nhất.” Vì vậy, tôi đưa ra lời đề nghị và Paul đồng ý. Một cuộc họp; một bữa trưa; một thỏa thuận.
Nói rằng cả hai chúng tôi đã sống hạnh phúc mãi mãi từ đó về sau thì nói hơi quá. Khi Berkshire mua TTI, công ty có 2,387 người. Bây giờ con số là 8,043. Phần lớn của tỷ lệ sự tăng trưởng đó diễn ra ở Fort Worth và các vùng lân cận.
Thu nhập đã tăng 673%.
Hàng năm, tôi gọi điện cho Paul và nói rằng lương của ông ấy nên được tăng lên đáng kể. Ông ấy sẽ nói với tôi, “Chúng ta có thể bàn điều đó năm tới; Bây giờ tôi bận quá.”
Khi Greg Abel và tôi tham dự buổi tưởng niệm Paul, chúng tôi đã gặp con cháu, những cộng sự lâu năm (kể cả những nhân viên đầu tiên của TTI) và John Roach, cựu CEO công ty Fort Worth mà Berkshire mua năm 2000. John đã lèo lái bạn mình-Paul đến Omaha, bản năng mách bảo rằng chúng tôi sẽ là đối thủ đáng gờm của nhau.
Tại buổi lễ, Greg và tôi được nghe kể về vô số người và tổ chức mà Paul đã âm thầm hỗ trợ. Mức độ hào phóng của anh ấy thật đáng kinh ngạc – luôn hướng đến việc cải thiện cuộc sống của người khác, đặc biệt là những người ở Fort Worth.
Xét mọi mặt, Paul là một tay đẳng cấp.
************
May mắn – có khi là cực kỳ may mắn – đóng vai trò ở Berkshire. Nếu Paul và tôi không có một người bạn chung – John Roach – thì TTI đã không tìm thấy ngôi nhà của mình cùng với chúng tôi. Nhưng sự phục vụ đó của may mắn chỉ là khởi đầu. Không lâu sau, TTI dẫn dắt Berkshire đến thương vụ quan trọng nhất của mình.
Mỗi mùa thu, các giám đốc Berkshire lại tập trung để nghe một số giám đốc điều hành thuyết trình. Đôi khi, chúng tôi chọn địa điểm dựa trên vị trí của thương vụ mua lại gần đây, điều đó cho phép các giám đốc gặp CEO của công ty con mới và tìm hiểu về hoạt động của bên vừa được mua lại.
Do vậy, vào mùa thu năm 2009, chúng tôi đã chọn Fort Worth để có thể đến thăm TTI. Vào thời điểm đó, BNSF, cũng có quê hương là Fort Worth, chính là khoản nắm giữ lớn thứ ba trong số các cổ phiếu thị trường của chúng ta. Bất chấp số cổ phần to lớn đó, tôi lại chưa bao giờ đến thăm trụ sở của BNSF.
Deb Bosanek, trợ lý của tôi, lên lịch cho bữa tối khai mạc của hội đồng quản trị vào ngày 22 tháng 10. Trong khi đó, tôi sắp xếp đến sớm hơn để gặp Matt Rose, CEO của BNSF, người mà tôi đã ngưỡng mộ từ lâu. Khi tôi hẹn ngày, tôi không biết rằng buổi gặp mặt lại trùng với báo cáo tài chính quý ba của BNSF, được công bố vào cuối ngày 22.
Thị trường phản ứng xấu với kết quả của ngành đường sắt. Cuộc Đại suy thoái đã có tác động sâu rộng trong quý ba, và thu nhập BNSF phản ánh sự sụt giảm đó. Triển vọng kinh tế ảm đạm và Phố Wall không mấy thiện cảm với ngành đường sắt – cũng như các ngành khác.
Ngày hôm sau, tôi gặp lại Matt và gợi ý rằng Berkshire sẽ cung cấp cho công ty đường sắt một “ngôi nhà dài hạn” tốt hơn những gì một công ty đại chúng có thể mong đợi. Tôi cũng nói với anh ấy mức giá tối đa mà Berkshire sẽ trả.
Matt chuyển lời đề nghị tới các giám đốc và cố vấn. Mười một ngày bận rộn sau đó, Berkshire và BNSF công bố một thỏa thuận chắc chắn. Và bây giờ, tôi xin mạo hiểm đưa ra một dự đoán hiếm hoi: BNSF sẽ là tài sản trọng yếu của Berkshire và của cả đất nước chúng ta trong vòng một thế kỷ kể từ lúc này.
Việc mua lại BNSF sẽ không bao giờ xảy ra nếu Paul Andrews không coi Berkshire là ngôi nhà phù hợp cho TTI.
Lời cảm ơn
Tôi dạy lớp đầu tư đầu tiên của mình cách đây 70 năm. Kể từ đó, hầu như năm nào tôi cũng thích tiếp xúc với học sinh ở mọi lứa tuổi, cuối cùng tôi đã “nghỉ hưu” công việc đó vào năm 2018.
Trên đoạn đường đó, những khán giả khó tính nhất là lớp cháu trai tôi, lớp năm. Những đứa trẻ 11 tuổi đang vặn vẹo trên ghế và nhìn tôi chằm chằm cho đến khi tôi nhắc đến Coca-Cola và công thức bí mật nổi tiếng của nó. Ngay lập tức, mọi cánh tay đều giơ lên, và tôi biết được rằng “bí mật” là điều dễ hiểu đối với trẻ em.
Dạy học, giống như viết lách, đã giúp tôi phát triển và làm sáng tỏ những suy nghĩ của chính mình. Charlie gọi đây là hiệu ứng đười ươi: Nếu bạn ngồi xuống với một con đười ươi và cẩn thận giải thích cho nó một trong những ý tưởng ấp ủ của mình, bạn có thể làm con đười ươi bối rối, nhưng bản thân bạn sẽ suy nghĩ rõ ràng hơn.
Nói chuyện với sinh viên đại học cần đòi hỏi nhiều hơn. Tôi đã thúc giục họ tìm kiếm việc làm với lĩnh vực và với những người mà họ sẽ chọn, nếu họ không cần tiền. Tôi thừa nhận rằng thực tế tài chính có thể cản trở kiểu tìm kiếm đó. Mặc dù thế, tôi kêu gọi các sinh viên đừng bao giờ từ bỏ nhiệm vụ, vì khi họ tìm được công việc như vậy, họ sẽ không còn “làm việc” nữa.
Bản thân tôi và Charlie đã đi theo con đường tự do đó sau một vài lần vấp ngã ban đầu. Cả hai bắt đầu làm nhân viên bán thời gian tại cửa hàng tạp hóa của ông tôi, Charlie vào làm năm 1940 và tôi vào năm 1942. Mỗi người được giao những công việc nhàm chán và được trả công rất ít, chắc chắn không giống những gì chúng tôi nghĩ. Charlie sau này theo ngành luật, còn tôi thử giao dịch chứng khoán. Sự hài lòng trong công việc tiếp tục lảng tránh chúng tôi.
Cuối cùng, tại Berkshire, chúng tôi đã tìm thấy công việc mình yêu thích. Với rất ít trường hợp ngoại lệ, giờ đây chúng tôi đã “làm việc” trong nhiều thập kỷ với những người mà chúng tôi yêu mến và tin tưởng. Thật là một niềm vui trong cuộc sống khi được tham gia cùng với các nhà quản lý như Paul Andrews hoặc các gia đình Berkshire mà tôi đã nói với bạn vào năm ngoái. Tại văn phòng của chúng tôi, chúng tôi tuyển dụng những người tử tế và tài năng – không có kẻ đểu cáng. Có lẽ, chúng ta sẽ có thêm một nhà quản lý trung bình mỗi năm.
Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh thêm một điều biến công việc của chúng tôi thành niềm vui và sự hài lòng: làm việc cho bạn. Với Charlie và tôi, không có phần thưởng nào hơn là nhận được sự tin tưởng của các cổ đông cá nhân dài hạn, những người đã tham gia cùng chúng tôi trong nhiều thập kỷ, với kỳ vọng rằng chúng tôi sẽ là người giám sát đáng tin cậy đối với nguồn vốn của họ.
Rõ ràng, chúng tôi không thể chọn cổ đông cho mình, điều có thể làm nếu hình thức hoạt động là “đối tác”. Bất kỳ ai cũng có thể mua cổ phiếu Berkshire ngay hôm nay với ý định sớm bán lại chúng. Chắc chắn, chúng tôi có một vài loại cổ đông như vậy, giống như các quỹ chỉ số sở hữu một lượng lớn cổ phiếu Berkshire chỉ đơn giản vì họ được yêu cầu làm như vậy.
Tuy nhiên, ở một mức độ thực sự khác thường, Berkshire có nhiều cổ đông là tập hợp rất nhiều cá nhân và gia đình, họ đã chọn tham gia cùng chúng tôi với tâm niệm “chỉ khi cái chết chia lìa đôi ta”. Thông thường, họ đã tin tưởng giao cho chúng tôi một phần lớn – thậm chí quá mức – số tiền tiết kiệm họ có.
Đôi khi những cổ đông này thừa nhận, Berkshire chưa chắc là sự lựa chọn tốt nhất mà họ có thể đưa ra. Nhưng họ nói thêm rằng Berkshire được xếp hạng cao trong số những công ty mà họ cảm thấy thoải mái nhất. Và những người cảm thấy thoải mái với các khoản đầu tư của họ, về trung bình, sẽ đạt được kết quả tốt hơn so với những người dễ dàng bị cám dỗ thay đổi bởi những bản tin, những lời hoạt ngôn hay những lời hứa hẹn.
Các cổ đông cá nhân dài hạn đều là “đối tác” mà Charlie và tôi luôn tìm kiếm và là những người mà chúng tôi luôn nghĩ đến khi đưa ra các quyết định tại Berkshire. Đối với họ, chúng tôi tâm niệm: “Thật tuyệt khi được ‘làm việc’ cho bạn và chúng tôi cảm ơn niềm tin của bạn.”
Cuộc họp thường niên
Chuẩn bị lên lịch nào! Berkshire sẽ có cuộc họp đại hội đồng cổ đông thường niên tại Omaha vào Thứ Sáu, ngày 29 tháng Tư đến Chủ Nhật, ngày 1 tháng Năm. Các chi tiết liên quan đến các ngày cuối tuần đó sẽ được trình bày ở các trang A-1 và A-2. Omaha háo hức mong chờ bạn, tôi cũng vậy.
Tôi sẽ kết thúc bức thư này với một lời rao hàng. “Người anh họ” Jimmy Buffett đã thiết kế một chiếc thuyền “tiệc tùng” bằng phao, được sản xuất bởi Forest River, một công ty con của Berkshire. Con thuyền sẽ được giới thiệu vào ngày 29 tháng 4 tại Berkshire Bazaar of Bargains. Và, chỉ trong hai ngày, các vị cổ đông có thể mua kiệt tác của Jimmy với mức chiết khấu 10%. Vị chủ tịch chuyên săn lùng món hời của các bạn sẽ mua một chiếc thuyền cho gia đình ông ta sử dụng. Tham gia với tôi nhé.
Hết. 18/03/2023